Kıbrıs Türk Halk Kültüründe

Kıbrıs Türk Halk Kültüründe
Düğün Geleneği ve Nişan Olayı

Gülşen Akmercan
Doğu Akdeniz Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı 4.sınıf öğrencisi

Kıbrıs Türk Halk Kültüründe düğün geleneği ve bu gelenekte yaşanılan nişan olayı çalışma konumuzu oluşturmaktadır. Düğün kelimesi, bağlama, bağlanma anlamına düğüm düğme kelimelerini türeten dağ- fiil kökünden gelmektedir. Divanı-ı Lügati’t Türk’te tuğ- şeklinde geçer. Aynı şekilde bugün gelinle güveyin ana babaları ve yakın akrabalarını içine alan dünür tabiri de Kaşgarlı’nın Lügatinde tüngür olarak geçmektedir. Dedem Korkud’un Kitabı’nda evlenmeyle ilgili törenlerin hepsi kiçi düğün (küçük düğün) ve ulu düğün diye iki bölümde ifade ediliyor. Bunlardan birinci bölüm söz kesimi ve nişan, ikinci bölüm ise kına, gelin göçürme ve gerdek bölümlerini içine almaktadır. Destanlarda düğün sözü, aynı zamanda çalgılı, oyunlu toplantılar anlamına da gelmekte, bunun için çoğunlukla toy-düğün tabiri kullanılmaktadır. Kelime bugün için gelin hamamı, kına, gelin alma, gerdek ve gerdek ertesi bölümlerini kapsayan bir anlam kazanmış olup, üç gün-bir hafta arası bir süreyi içine almaktadır. (Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 1977:391)
Türkler arasında düğün, Türkler islam dinini kabul ettikten sonra korudukları eski düğün adetlerini özellikle taşrada olmak üzere bugün de sürdürmektedirler. Bu da Türklerin düğüne ne kadar önem verdiklerini ortaya koymaktadır. Memleketimizin çeşitli yörelerinde değişik uygulamalarla yapılan düğün törenleri ve eğlenceleri üzerine oldukça zengin bilgiler bulabilmek mümkündür.
Kıbrıs Türkleri arasında yapılan düğün törenleri ise eskilere kadar dayanmaktadır. Nitekim bunu röportaj yaptığım 1917 doğumlu Macide Köse ve 1942 doğumlu Fatma Eyüboğlu çok güzel bir şekilde anlatmışlardır. Bugün halen varlığını sürdüren düğün geleneği o zamanın şartlarına göre en iyi şekilde yapılmaya çalışılırmış. Düğünler, geçim kaynakları tarıma dayalı bölgelerde genellikle ürünün kaldırıldığı yaz sonu ve sonbahar başlarında yapılırmış. Düğünler yenge denilen kadınlar tarafından götürülen, davetiye yerine geçen sembolik değeri olan mum, gülsuyu veya düğün hamamı için bir kalıp sabundan oluşan okuntu ile çağırılacak kişilere duyurulur. Dünür düşme, söz kesme ve nişan aşamalarından sonra, düğüne bir hafta kala gelin olacak kızın çeyizi, çeyiz asma veya çeyiz serme adıyla sergilenirmiş. Bir hafta sürecek olan düğün için tüm hazırlıklar tamamlanmıştır. Pazartesi günü komşular toplanır, salı günü gelin hamama götürülür ve kendi aralarında eğlenirler, çarşamba günü çalgılarla birlikte saç örmesi olur, perşembe günü gelin evinden alınır ve gelin alayı tarafından ata bindirilip oğlanın evine götürülür (şimdiki zamanda araba ile götürülür). Gelin eve girmeden önce üzerine bozuk paralar saçılırmış; fakat şimdiki düğünlerde ise gelinin üzerine şeker saçılıyormuş hatta bu tür adetler terk edilmiş. Yakın arkadaşlar tarafından saç sakal tıraşı olan damat da yatsı namazını yakın bir camide kılar, hocanın nasihatlerini dinler ve duasını aldıktan sonra evine döner. Cuma günü de paça dedikleri olay gerçekleşirmiş burada damada hediyeler verilir, cumartesi günü mübareke denilen olay gerçekleşirmiş.Akraba ve yakın dostlar toplanıp kendi aralarında eğlenirlermiş. Pazar günü ise mübareke olayı devam eder eğer gelin cumartesi günü pembe giymişse o gün mavi giymek zorundaymış. Böylece düğün bir hafta sürüp bitermiş. (Köse 2001:9)
Araştırmamı yaptığım yer olan Mağusa ve Maraş’ta yaşayan Fatma Eyüboğlu ve Macide Köse’den duyduklarım kadarıyla Kıbrıs’taki düğün geleneğinde yaşanan nişan olayı hakkında sizlere bilgi vermeye çalışacağım. Fatma Hanıma göre nişan hazırlıkları için önce gün tespit edilir sonra oğlan tarafı kıza kılık kıyafet almak için çarşıya çıkar, kız tarafı da oğlana kılık kıyafet alır (eskilerde ise kız oğlanla çarşıya gidemezmiş). Alışverişten sonra nişan tarihi belirlenir ve nişan takılır. Nişanda kıza altın takılırmış fakat o dönemde altın az olduğu için ağırlık paradaymış. Nişana her iki tarafın yakınları çağrılır, yemekler yapılır, yenilir, içilir ve türlü türlü eğlenceler yapılır o dönemde müzik olayı da pek yaygın değilmiş. Nişanlı çiftlerin birbirlerini görmeleri uygun karşılanmaz hatta anneannesinden duyduğu kadarıyla çiftler evleneceği gün birbirlerini görebiliyorlarmış. Nişan bozulduğunda herkes birbirinin eşyasını iade edermiş. Bayramlarda oğlan tarafından kız tarafına hediyeler götürülürmüş ama ağırlık yine kızın kılık kıyafetine verilirmiş. (Eyüboğlu2001:3)
Röportajı yaptığım ikinci kişi olan Macide Hanım ise nişan olayı hakkında şu bilgileri vermiştir. Kız ve erkek aileleri ile birlikte kuyumcuya gider, yüzükler alınır, eğer isterlerse aile arasında yada yakın akraba ve dostların da çağrılmasıyla nişan olayı gerçekleşir ve nişan olayı kutlanır. Nişanda herkes kendi maddi durumuna göre geline takı takar (yüzük, bilezik vs.). Nişana ise oğlanın tarafı, kızın tarafı eğer varsa kızın ve oğlanın yakın arkadaşları davet edilir.Nişan takma işini ailede bulunan yaşlı başlı bir adam yapar. Macide Hanımın söylediğine göre kendisinin zamanında eğlence yapılmazmış, nişanlı çiftlerin birbirlerini görme olayı da söz konusu değilmiş fakat kendileri görüşmüşler , ailesi mutaassıp olduğundan doğrudan nikahları kıyılmış, nişan olayını yaşayamamışlar. Nişan bozulduğunda eğer isterlerse alınan hediyeleri birbirlerine iade ederler yok istemezlerse hediyeler kalırmış. Bayramlarda hediye alış verişinde bulunarak nişan olayı sağlamlaştırılır böylece evliliğe giden ilk adım gerçekleştirilmiş olur.
Günümüzde Kıbrıs gençleri evlilik birliğini kurmadan önce kültürlerinin bir parçası olan nişanlanma olayını gerçekleştirerek hem birbirlerini hem de karşılıklı aile yaşantılarını öğrenerek ileride gerçekleştirecek evliliklerini daha sağlam temeller üzerine kurmaya çalışırlar. Ayrıca günümüz ekonomik koşullarını da dikkate alacak olursak çiftler bu nişanlılık süresinde hem ev alma hem de evlerinin ihtiyaçlarını karşılayacak eşyaları temin etmek durumunda kaldıkları için nişanlılık süresi eskiye nazaran uzamıştır. Sevgi saygı çerçevesinde oluşturularak evlilik birliği için pekiştirilen nişanlılık ailelerin de onayı ile uzun yada kısa süreli olarak bölgeden bölgeye, örf-adetlere göre değişir .Buna göre; bir milletin kalıcılığını sağlayan aile kurumunun oluşturulmasında ebeveynlerin gerekli önemi ve özeni göstermeleri evlilik birliğini gerçekleştirecek olan çiftlere emsalsiz bir örnek teşkil edecektir. Yeni kuşak gençleri olarak bizler de kültürümüzün kalıcılığını sağlamak , milli ve manevi değerlerimize sahip çıkmak için gerekli çalışmaları yapmalıyız.


Kaynakça
Eyüboğlu, Fatma 2001.Yaşı 60, işi sekreter (emekli) olan kaynak kişi ile 8 Aralık 2001 tarihinde Gülşen Akmercan tarafından Gazimağusa’da yapılan görüşme notları.

Köse, Macide 2001. Yaşı 85, işi öğretmen (emekli) olan kaynak kişi ile 8 Aralık 2001 tarihinde Gülşen Akmercan tarafından Maraş’ta yapılan görüşme notları.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). İstanbul: Dergah Yayınları, Cilt: 2


Adınız?Fatma Eyüboğlu
Doğum yeriniz?Kalavasan.
Nereye bağlı burası?Larnaka. Rumlara kaldı.
Doğum tarihiniz?Eee.. doğum tarihimDört Onsekiz dört kırkiki
Onsekiz dört kırkiki
Mesleğiniz?Sekreterdim, özel şirkette, emekliyim şu anda.
Öğrenim durumunuz?Lise mezunu.
Şu anda nerde oturuyorsunuz?Baykal numara iki.
Ne zamandan beri burada oturuyorsunuz?Altmışdokuzdan beri.
Kıbrıs’taki düğünler nasıl yapılmaktaydı, bu konuda bizi bilgilendirebilir misiniz?Kıbrıs’ta düğünler eskiden Perşembe günü başlıyordu cumartesine kadar devam ediyordu.
Bu Kıbrıs’ta evlenmemiş kiz ve erkeklerin kısmetlerini açmak için birşeyler yaparlar mıydı?Valla bilmiyorum onu.
Hee.. bazılarından duyduğumuz kadarıyla işte yıldızname falan.Eee.. yıldıznameyi biliyorum ama ne derece doğrudur bilmiyorum.
En azından duydunuz mu öyle birşey?Duydum duydum.
Var mıydı?Yıldıznameye baktırırdı falan ama ben bilmiyorum.
Peki evlenecek kız ve erkekte aranan özellikler var mıdır? Yani bunlar nelerdir?Eee.. özellikleri mesela külrlü olması, terbiyeli olması, iyi bir aile yetiş, aileden gelmesi.
Gençler evlenme isteğini nasıl belli ederlerdi?Eee.. kızı görüp beğeniyorlardı, ama çok eskiden anne baba karar veriyordu (görücü usulü). Ha görücü usulüyle şimdiki gibi kız oğlanı, oğlan kızı beğendi değildi o zaman görücü usulüyle oluyordu.
Kız ve erkekte evlenme yaşı kaçtır? Yani belli bir yaş var mı?Eee.. eskiden küçük onbeş yaşında onsekiz yaşında onyedi yaşında küçük. Çok küçük evlendirirlerdi o dönemlerde.
Kızın hakkında daha önceden araştırma yapılır mıydı?Ee.. muhakkak yapılırdı.
Ne gibi araştırmalar yapılırdı?Ee.. araştırılırdı mesela başka birini seviyor mu istiyor mu? Ve ya iyi bir aileden gelme mi onları her aile tabi üzerinde duruyordu bunların.
Kız isteme olayı nasıl olmaktadır?Kız isteme olayı.. mesela oğlanın büyükleri, halası, teyzesi, dayısı hep birleşir haber verilirdi karşı tarafa. Mesela kızın tarafına filanca gün dünürcü geleceğiz onlarda gün tespit eder, haliyle gidiliyordu istemeye kızı. Allahın emriyle ailenin en büyüğü, yaşça en büyüğü şeyediyordu söylüyordu işte. Allah’ın emir Peygamberin kavliyle kızınızı istemeye geldik mesela oğlumuza o şekilde bir dünürcülük yaparlardı.
Söz kesimi nasıl yapılmaktaydı?Ee.. söz kesimi mesela iki tarafın yani kıza oğlana eskiden sormazlardı. Ister misin kabul eder misin. İki tarafın anne ve babası karar verirdi. Onlar birbirinin şartlarını beğenirlerse mesela eskiden birde para şeyi varidi mesela ağırlık parası diyorlardı Kıbrıs’ta mesela erkek kız tarafına gene bütçesine göre ve ya kızın babasının istediği miktara göre ağırlık diyolardı para veriyodu. Mesela otuz kıbrıs parası elli, yüz artık durumuna göre, bütçesine göre, ağırlık istiyodu kız tarafı oğlan tarafıda kabul edip veriyordu. Türkiye’de (başlık parası) ha başlık parası bizde de ağırlık diyorlardı o zaman .
Evlilik hazırlıkları nasıl yapılmaktaydı?Evlilik hazırlıkları kız kendi bizim Kıbrıs’tadır çok eskilerden beri hep kız yapıyor iç eşyayı dış eşyayı hep şey yapıyordu onu kız tarafı buzluğunu kaz ocağını beyaz eşyayı yapıyordu eskiden beri halende öyle devam eder. Erkek tarafı yanlız beyaz eşyayı yapar kız tarafı tamamen bütün evi döşer iç eşya dış eşyası herşey kıza ait yapılırdı.
Kız kaçırma olayı var mıydı? Hangi durumlarda meydana gelirdi?Ee.. vardı ama çok az öyle çok yaygın değildi!
Bu olaylar nasıl çözümleniyordu? YaniEe.. bazen reddederlerdi kızı mesela istemiyorlardı hatta doğum yapsa bile çocuk olsa bile istemiyorlardı. Mesela o bizim aileyi rezil etti gabilinde. Bazısı mesela çocuk yapınca seneler geçince içi çözülür. Benim evladımdır bu yetişip aldı barışıp kaynaşıyorlardı birbirlerine gidip gelmeler oluyordu.
Beşik kertmesi evlenmeler var mıydı?Çok azıdı bizde çok az böyle akrabalar arasında bazen olurdu.Beşik kertmesi mesela akrabaların malı olduğunda bazısı çok fazla malı var o mal yabancıya gitmesin diye beşik kertmesi yaparlardı gendi mesela akrabalar arasında.
Nişan hazırlıkları nasıl yapılmaktaydı?Ee nişan hazırlıkları gününü tesbit ederlerdi.Ondan sonar çarşıya çıkılırdı.Oğlan kıza ayakkabısını,giyisisini mesela hep alın.Kız tarafı da oğlana giysi alır.Ayakkabı alır.Takım alır,kıravatını alır o şekilde hallederlerdi yani birbirilerine giysilerini alırlardı,hazırlık yapılırdı.Ona göre de bir tarih belirlerlerdi.Ondan sonra nişanı takarlardı ama çok eskilerde mesela kız oğlannan misafirliğe gidemez,çarşıya çıkamaz,söylediklerimi şey tarafı yapardı.Kızın annesi,babası.Oğlanın annesi,babası ve ailesi büyükleri kız oğlanı şimdiki gidip çarşıya gidip hazırlık yapmak yok yani görüşmezlerdi pek çok eskilerdi görüşmüyorlardı.
Bilinen nişan gelenekleri var mıydı yani nişanda özellikle kıza takılan birşey var mıydı?Ee genellikle mesela oğlan ailesi kız ailesi altın takıyodu ama o zaman altın pek azıdı.Para takıyolardı şimdi bu senelerde hep böyle şeye dönüştü altın takılar falan fazla para,o zaman para takıyolardı.Bütçesine göre kıza mesela kıza çok çok bir çif bilezik takardı şimdi çok takarlar o zaman daha azıdı maddi imkanlar.
Nişana kimler davet edilirdi?Ee.. artık arzuya göre bazısı iki tarafın en yakınları bazısı mesela diyorki senin en yakın akrabaların kız tarafının bazısı diyorki ben istiyorum kızıma kalabalıklı bir nişan töreni yapayım o artık iki tarafın anlaşmasına bağlı bilemem artık arzularına bağlı.
Nişanda hangi eğlenceler yapılırdı?Nişanda pek eğlence yapılmaz bir tek yemek yapılırdı çok çok eskiden müzik şey çok yaygın değildi. Böyle çok zengin kişiler alem yapardı müzik falan getirilirdi yalnız iki tarafın aileleri bir yemek yapılırdı kızın evinde ama kızın evinde yemek yenirdi kutlarlardı o töreni.
Nişandan sonra nişanlı çiftlerin birbirlerini görmeleri ya da birbirleriyle konuşmaları nasıl olmaktaydı?Ee.. çok eskilerde görüşmezlerdi. Sonradan ama bilmiyorum hangi yıllarda Kıbrıs’ta yaygın olduğu genelde kıznan oğlan tarafı haberleştirirlerdi bunları, mesela birşey istediklerinde çok eskiden ben annemden duyuyordum. Evleneceği gün görüyormuş oğlan kızı.
Nişan bozulursa kız tarafı aldığı hediyeleri geri verir miydi?O kişiye göre değişir. Bazısı istemiyordu bazısı mesela hırslı olur şey eder vermiyor ama genelde mesela oğlan tarafı fazla altın eşyası takarsa istiyordu heralde.
Bayramlarda oğlan tarafı kız evine hediyeler gönderir miydi?Tabi götürür.
Ne gibi hediyeler bunlar?Ee.. giysiler, tatlılar, ayakkabı, elbise.
Biraz önce başlık parasından bahsettik ağırlık yani veriliyor dediniz.Evet evet.
Belli bir miktarı var mıydı?Hayır o isteğe kızın babasının isteğine göre belirli bir rakamı yoktu.
Kız kaçırma olayında başlık veriliyor mu?Zannetmiyorum verilsin.
Başlık dışında kız tarafına başka hediyeler verilir miydi?Başlık dışında mı?
Hı hı.İşte bohça verilirdi mesela kızın iç çamaşırları ondan sonra geceliği bohça verirlerdi. Sizde de var Samsun’da bulunduk biz bohça veriyorlar. Mesela damadın annesi, damat hep bir olur alışveriş yaparlar, bohça hazırlarlar verirler şeye gızın tarafına, gız tarafıda oğlana alır öyle karşılıklı biribirine bohça verirler.
Geline ailesi tarıfından ne gibi çeyiz verilirdi?Ee.. iç eşyası verilir bütün evin eşyası ne diyorsunuz tatlı eşyası mı diyorsunuz bütün goltuklar yatak odaları şöyle hep bizde hale Gıbrıs’ta öyledir bayanlar yapıyor yani gızın annesi babası yapar hala bizde.
Çeyiz defteri tutulur muydu?Eskiden tutulurdu.
Tutulursa nasıl tutulurdu?Kız mesela altı tane yorgan götürdü iki yatak götürdü mesela altı tane halı veya mesela misal olarak üç tane halı götürdü tutulurdu. Onun envanteri tutulurdu hep çeyiz defteri ve bu çeyiz defterini dab en güçüktüm hatırlıyorum babam anlatırdı köyün muhtarı yapıyordu bunu o muhtarı kızın evine götürürlerdi. Gelinin evine götürürlerdi alay olurdu evlendikten üç beş gün sonra muhtara gösterirlerdi mesela bu beş tane yorganı verdim gızına bu halıyı verdim mesela bu şeyi verdim mesela bu tabak setini verdim falan hep onları yazıyorlardı bir yere.
Çeyiz asma ya da çeyiz gösterme geleneği var mıydı?Vardı vardı.
Düğüne davet nasıl yapılırdı?Düğüne davet çok eskilerde gül suyuyla bir kadın koyarlardı. Kapı kapı gezip kadın o gül suyunu veriyordu ne dersin gülüm damlıknan şimdi tabi davetiye veriyoruz eskiden kapı kapı gezip bir kadın vardı her köyde bir kadın vardı o işi yapardı para verirlerdi ve ya bir hediye verirlerdi büyük kadın her eve çalıyordu. Işte filanın kızı filanın oğlu evleniyor filanca günde buyrun der gül suyu dağıtırdı çok eskiden.
Düğüne davet edilenler ne gibi hediyeler getirirlerdi?Ee.. cam eşyası eskiden ve ya ufuk bir para takarlardı ama genelde mutfak eşyası cam eşyası.
Düğün için yiyecek giyecek olarak ne gibi hazırlıklar yapılırdı? O güne has kıyafetler var mıydı?Ee.. kendiler özel kıyafetler diktirirlerdi, takımlar diktirirlerdi güzel kıyafetler diktirirlerdi ee.. hazırlık yaparlardı mesela yiyecek alırlardı çünkü yemekli olurdu eski düğünler yani muhakkak oğlan tarafı gelen misafirleri yedirirdi yemekli olurdu şimdiki gibi değil şimdi yemek hayat pahalı Kıbrıs’ta yemek olmuyor o zaman yemekli oluyordu.
Geline kına yakılıyor muydu?Yakınıyordu. Cuma geceleri ayriyeten kadınlar ayrı toplanırdı müzik çalıyorlardı kadınlar kendi aralarında eğlenirlerdi ee.. gelin tarafıda kuru üzüm, fıstık fındık böyle büyük bir şeye paner deriz biz büyük bir paneriye ortasına da kına korlardı etrafına da bu kuru üzüm fıstık, fındık, kadının biri kalkar orda olan mesela misafirlere hepsine ikram ederdi onlarda gönlünden koptuğu kadar para atardı. Ne kadar bütçesine göre yine para atardı geline ve gelinin kınası yakılırdı. Yakınlarına da yakarlardı mesela deyze kızı, dayı kızı falan onlarad hep böyle ellerine kına yakarlardı eğlence yaparlardı.
Kına gecesi eğlencelerinde sadece oyun mu oynanıyordu yoksa başka eğlenceler var mıydı?Yok oyun oynanırdı genelde müzik oyun oynarlardı.
Güveye de kına mı yakılıyordu?Bilmiyorum.Ha birde şey o gece kına gecesi kızın annesi çörek yapıyordu helliminen dağıtıyordu vakitten sonra çörek susamlı çörek dağıtıyordu hellimnen hani sabahlara kadar eğlence varya acıkılarsa çörek ellim yapıyordu kızın annesi dağıtıyordu.
Güveye kına yakılıyor mu?Bilmiyorum. Güveye kına yakılmıyordu.
Gelin hamamı nasıl yapılırdı?Gelin hamımı Perşembe günü gelip gelini evinden alıyorlardı. Yine arzu eden akrabaları arkadaşları bütün köy davul zurna çalıyordu bütün köyü gezdiriyorlardı. O davul zurna ile ondan sonrada gezdirdikten sonra da hamama götürürlerdi. Hamamda yıkanırdı gelin sonradan gene böyle davul zurna gelip alırdı evine götürürdü gendi evine annesinin evine tekrar
Damat tıraşıyla ilgili gelenekler var mıydı?Damat traşı vardı işte kız heralde şeydeyken hamamdayken oğlana da şey yaparlardı damat traşı yaparlardı gene gendi arkadaşları gendi yakınları.
Kimler sağdıç olurdu? Sağdıçın görevleri nelerdir?Ee.. sağdıç gene gendi akrabaları ve ya oğlanın en yakın arkadaşları ee.. sağdıçlardan birer renkli mendil tutardı elinde. Mesela yabancı halk gittiğinde o törene biliyoduki bu sağdıçıdır bu damadın değişik mendiller dağıtırdı. Kız ve ya oğlan ailesi onlar hep ellerinde tuturlardı onu ve ya göğsüne cebine takardı onu.
Sağdıçın görevi neydi?Gelen misafirleri ağırlardı. Yemekte yardımcı olurdu. Yedirmesine diğer misafirlerin. Yani büyük bir yardımları vardı damada.
Gelin ve damadın giyimleri nasıldı?Damat takım giyerdi. Gelin beyaz giyerdi.
Gelin alma işi nasıl yapılırdı?Gelin alma işi davul zurna ile kızın evine gidiliyordu kız giyinirdi pardon berbere gidip taranırdı gelirdi ve ya ama eskiden berber yoktu gelin onarıcılar vardı. Ben Kıbrıs usulü söyliyom gelin onarıcı diyolardı. Gelin onarıcı bir-iki gün önceden getiriyolardı kendi evlerine yedirip içiriyolardı gelini evde onarırlerdı berber evde onarıyordu bayan ıdılar hem onarıyolardı ondan sonra davul zurna eşliğinde yine bir kalabalık şey gelip gelini alıyordu ondan sonra nerde olacağı ama genelde eskiden kızın ailesinin evinde olurdu böyle çok eskiden düğün şeyleri yerleri yoktu şimdiki gibi kızın evinde olurdu ve ya arzu eden kahveler varıdı büyük kahveler eskiden kahvelerde olurdu tebrik ama kızı gendi babası götürürdü oğlanıda gendi babası götürürdü. Ondan yani ayrı ayrı giderler ve orda tanıştırırlardı tebrik kabul ederlerdi (çocuk sesi) yani.
Gelin güveyin evine girerken neler yapılırdı? Bilinen şeyler var mı? bazı yörelerde hani bardak kırıyor. Bazı yerlerde duvara çivi çakılıyormuş. Kıbrıs’ta böyle bişey var mı?Ee.. valla damat eve gireceği gece bizde eskiden camiye götürürlerdi. Sonra hep arkadaşları erkek arkadaşları getirirlerdi ve iki rekat namaz gılarmış ondan sonra onlar evlerine gider damat tanışırmış gelininen kalır evinde o şekilde birşey camiye götürülürdü eskilerden.
Peki gelin için herhangi birşey yapılır mıydı?yok yapılmıyodu.
Düğün gününde oynanan oyunlar söylenen türküler var mıydı? Eski türküler eski türküler eski oyunlar. Hiç hatırladığınız var mı?Hatırladığım yok. Ama eskiden mesela kadınlar ayrı eğlenceynen kutlardı erkekler ayrı eğlenceynen kutlarlardı. Gendi aralarında şarkı türkü söylerlerdi kutlarlardı.
Düğünde neler yanilip içilmekteydi?Fırınlar yanardı, fırın kebaplar yapılırdı makarnalar yapılırdı dolmalar salınırdı sonra masalar kuruyordu onlar hep böyle çok eskilerde her geleni tebrik ediyolardı sonra bizim zamanımızda altmışlardalarda falan yalınız iki tarafın ailesini hayat pahalandık sonra şimdi hiç yok o yedirme usulü çom pahalı ya Kıbrıs şimdi ilk her gelen çok eskilerde her gelen kişi masalara oturtup fırın kebebı yaparlardı dolmalar makarnalar dediğim gibi oturtup yedirirlerdi.
Resmi nikah, imam nikahı nasıl yapılmaktaydı?İmam nikahı bizde Kıbrıs’ta hiç olmadı doğrudan doğruya resmi nikah ama çok eskilerde bak hatırlayabildiğim kadarıyla bir resmi nikah yaparlardı birde bazısı çok böyle dine düşkün olur mütasıp olur evede kızına damadına hoca getirirdi birde hoca nikahı kıyardı daha makbul olurmuş. Geçincesi daha güzel olurmuş işte öyle bir söz varıdı eskiden bilmiyorum.
Gerdek öncesi ve sonrası gelenekleri var mıydı?Ee.. çok eskilerde gerdek gecesinde olurdu. Şimdiki gibi değil herkes tanışır gezer dolaşır, falan o gecede olurdu genelde.
Düğünün ertesi günü neler yapılırdı?Düğünün ertesi günü yine işte birşey varya artık bildiğini söyleyim çarşaf olayı vardı gızın annesi babası oğlanın annesi babası ama oğlanın babası gidiyormuş kızın annesini babasını alıyo gidiyolar kıza kızın çarşafını görürlerdi ve o gün orda yemekler pişermiş çok yakın aileleride katılırdı orda kutlarlarmış onu yani yemek yerlermiş gelinin evinde çok yakın akrabalar teyzeler, halalar, dayılar falan ertesi günü ha bide bir hafta sonra Cuma günü tekrar bütün akrabalar toplanır gene gelin yemek yapar gelinin evinde yemek yenir gene kutlanır yapılan düğün falan işte böyle bir kutlama yaparlardı bir hafta sonra bütün akrabalar toplanır gelinin evine gider gelinin eşyasını görsün (kızı konuşuyor: adı neydi ?) işte bildiğiniz birşey Ee.. adını bilmiyorum işte onun e öyle neydi adı yoktur. Ha bildiğin işte bildiğiniz birşey birşey varısa.
Bildiğiniz birşey varsa söyleyebilirsiniz. İşte Cuma günleri yedi sekiz bir hafta sonra bütün akrabaları iki tarafın iade ziyaretinde bulunurlardı. Ee.. sabah giderlerdi böyle onda onbirde falan çarşafı görürlerdi temiz çıkmazsa çarşaf iş bozulurmuş o zaman hemen bozarlardı temiz çıkarsa masalar kurulur yemek yenirdi. Cuma günüda bir hafta sonra gene aralarında toplanırlardı ama yakın akrabalar böyle şey gurarlardı. Yemek gurarlar kutlarlardı. O evliliği gızın ee.. eşyasını gezeler görürlerdi. Eskiden dolaplar açılırdı görünürdü ne kadar mesela otuz çift çarşaf Verdi beş tane yorgan Verdi bu kadar tabak Verdi bu kadar hep sayalardı gösterirlerdi eskiden bunları.
Gelinin kocası ölürse ne yapılırdı?Gelinin kocası maaşı varsa işi varsa evinde kalırdı. Geçincesi varsa yok ise kızın ababsı evine alırdı.
Gelin ölürse?Ee.. gelin ölürse tekrar o kişiye göre değişir evlenirdi tabi çocukları var kim bakacak erkeğin bakım aihtiyacı var muhakkak evlenirdi.
Akraba evlilikleri hakkında halkın inançları nelerdir?Ee.. eskiden pek inanmıyorlardı alıyorlardı ama şimdi üzerinde duruyolar ama birde testi oyunu var gelin günü mesela tebrik günü kızlar var böyle yedi tane kız bekar olacakmış topraktan testi bilmem gördünüzmü?
Biliyorum.Ha testi kırmızı şey koyalar üzerine şal koyarlar o yedi tane bekar kız hep sırasıyla oynatırlar içine şeker ya eskiden para koyarlarmış ee.. şimdi haliyle yapanlar yine vardır yani eskiye bir dönüş oldu yapanlar var bu sene mesela tesadüf rastladık şeker koyarlar içine para yerine eskiden para koyarlardı kuruş koyar kuruş diyoruz biz atardı son oyuncudan şey testiyi kırılıyordu orada olan çoluk çocuk onları ferahnan toplardı o paraları kuruş paraları yani gelin tebrik saati olurdu bunlar hep testi kırarlardı bunu vurgula önemlidir bu yani bu testi eskiden beri oynatılırdı.
Duymuştum.Epey Kıbrıs’ta yoktu şimdi bir iki senedir yine çıkardılar bu testi oyununu yedi tane bekar kız sırasıyla hep onu oynatır en son oynatanda eskiden gelin oynatmıyordu şimdi gelinde oynatır yeni öğrendik bu şeyi eskiden yanlız o yedi kız baktım bu sene gelinda oynatır gelinkırdı değişti tabi usüller.
(Arkadaş soruyor: Türkiye’de gelin giderken gelinin bir akarbası falan ya da kızkardeşi gelinle gider burada da öyle oluyor mu? )Nere gidiyorlar?
(Arkadaş soruyor: Erkek evine giderken yani kendi evinden çıktıktan sonra. )Kendi evine çıktıktan sonra gızın gız babasının koluna girer hala öyledir bizde eskidende öyleydi babasının koluna girer babası götürür oğlanıda ya amcası dayısı ya babası artık o gendi anlaşmalarına bağlı o şekilde.
Gelin kayınpederine ve kayınvalidesine nasıl hitap eder?Gelin hanım öyle diyorlardı eskiden gelin hanım.
Peki gelin bunlara anne ya da baba mı derdi, onun dışında başka isim var mıydı?Derdi kayınvalidem, kayınbabam ama çok eskilerde kaynana ve gaynata çok eskilerde kaynana diyorlardı kayınvalide değil kaynana. Ee.. kayınpederlerinede gaynata öyle gaynata.
Peki çok teşekkür ederim.Hiç bişey.
Zahmetler verdik.Estağfurullah.

İKİNCİ RÖPORTAJ

Adınızı alabilir miyim?Adım Macide Köse.
Doğum yeriniz?Evdim.
Doğum tarihiniz?Bindokuzyüzonyedi.
Mesleğiniz?Mesleğim ev hanımıydım.
Öğrenim durumunuz?Liseye kadar okudum öğretmenda oldum emekli öğretmen.
Şu an nerde oturuyorsunuz?Londra’da.
Kıbrıs’taki düğünler nasıl yapılmaktaydı, bu konuda bizi bilgilendirebilir misiniz?Kıbrızdaki benim zamanımdakiler bir hafta sürerdi. Bir hafta. Bir bazartesi başlarıdı ertesi bazara kadar devam ederdi bazartesi biterdi. İlk gün mesela toplum da komşular toplanırdı. Orturma şeyi olurdu oturma konuşması ikinci gün gelin hamamı olurdu. Hamama giderdi gelin geldikten sonra saç örmesi olurdu evde çalgılarnan tabi ertesi gün Çarşamba gün hamam gidilirdi. Salı hamama gidilirdi. Çarşamba günü saç örmesi olurdu. Perşembe gün gelin ortaya çıkardı. Dakı olurdu Perşembe gün Cuma gün de paça olurdu gecesi güveyi girerdi masaya maşallahlarnan güveyi girerdi içeriye paça olurdu Cuma günda gelirdi o alırdı şey hediyeleri gelin gene gelir toplanırdı sıra ilegüveye hediye verirlerdi. Cumartesi bazarda mubareke olurdu yani bir gün mavi giyerse ertesi gün pembe giyerdi gelin iki gün mubareke olurdu ve düğün biterdi bir hafta.
Peki Kıbrıs’ta evlenmemiş kız erkeklerin kısmetlerini açmak için birşeyler yaparlar mıydı?Bazen insanlar falcıya giderdi yahutta falaya baktırırdı bakalım kısmeti açık mıdır kapalı mıdır? diye ama biz öyle birşey yapmadık. Biz okulu bitirirken da (komşusu kısmeti açıldı diyor) kısmet açıldı gittik.
Peki evlenecek kız ve erkekte aranan özellikler var mıdır? Yani bunlar nelerdir?Tabi bir oğlan gızı isteyeceğinde sorardı malı var mı nesi var nesi yok çok fakirsa da oğlan mesela varlıklıdır vermezdi o gızı lazım o da zengin olsun fakir fakiri almazdı dünyada. Köy yerlerinde de başlık parası varıdı. Bizde öyle şey yoğıdı bizim zamanımızda ama sonra sonra başlık parası bastırıverdi. Mesela oğlan babası başlık isterdi gız tarafında yok gız tarafı başlık isterdi oğlan tarafından mesela davarı varısa davar isterdi davarı yok ise para isterdi başlık parası.
Gençler evlenme isteğini nasıl belli ederdi?Daha önce görüşmüştük sizinle ama...Vallahi evelki bir adetleri varıdı insanlar dama çıkarıdı gızın tarafı kedi gibi ırıvnıyorlardı (gülme) miyav miyavlarlardı anlardı o evde bir gız var ve varıdı .(komşusu araya giriyor onunla konuşuyor) Var ama bizde yoh idi ama söylerlerdi yani bendenizde olmadı daha eski zamanlarda.
Kız ve erkekte evlenme yaşı kaçtır?Belli bir yaş var mıydı?
Çok evvel bizden çok evvelki insanlar onbeş yaşında evlenen varıdı.Benim nenem rahmetlik yemin ederdi onbeş yaşında doğurdu ilk çocuk ama bizim zamanımızda onsekiz-yirmi o aralarda yani normal evlenme çağı öyleydi .
Evlenecek kızın hakkında daha önceden araştırma yapılır mıydı?
Tabi.Kız tarafı sorar oğlan tarafı nasıldır?(Komşusu;ğlan tarafı da sorar kız tarafı nasıldır)Oğlan tarafı da sorar gız tarafı da sorar.Daha evvelden evlendi mi ayrıldı mı bekar mı kadı şimdiye kadar bunlar sorulurdu.Ona göre garar verilirdi.
Kız isteme olayı nasıl olmaktaydı?
Benim bizim benim zamanımda mesela dünürcülüğünan olurdu.gelirdi mesela oğlan tarafı
haberlida olabilirdi.O zaman gız da giyinirdi.Gelirdi görürlerdi biribirilerini gahve
yaparlardı.İçilirdi.Ondan sonradan artık sonradan haber veriridi gız tarafı ki oğlanı gördük
siz da beğendiyseniz olur bu iş olurdu.Gız tarafı yahut oğlan tarafı beğenmezse susarlardı
olmazdı hiç bişey.
Peki söz kesimi nasıl yapılmaktaydı?Söz kesimi işte bizde bir oğlan tarafı isterdi.Biz gittik geldik gızı Allah’ın emriylan peygamberin gavliyle gızınızı istemeye oğlumuza eğer münasip görürseniz talibik gız tarafı da der gısmet ise olur ve ondan sonra artık haber gider mesela ki tamamdır yok istemez dersa olmaz bu iş der biterdi.
Evlilik hazırlıkları nasıl yapılmaktaydı?Evlilik hazırlıkları tabi kız tarafı bütün çeyizini yapardı gızının.Oğlan tarafıda gendine göre mesela yatak yorgan picamalarını bilmem nesini alırdı.Bohça alıp götürürlerdi.Gıza bohçalık verirlerdi gecelik gibi sabahlık gibi hazırlıklar böyle çeyiz hazırlıkları her şey yorganlar dikilirdi gaç tane yorgan götürürseydi o kadar daha iyiydi gezerlerda görürlerdi falan insan evlendi bu kadar yorgan götürdü.(Komşusu konuşuyor)hep üst üste meraklıları giderdi da sayardı.Halamın düğünü oldu altı tane yorgan götürdü oniki tane yorgan götürdü şey ederdi.
Kız kaçırma olayları var mıydı? Bu olaylar nasıl çözümlenirdi?Ee bazan varıdı ya bazan varıdı benim görümcem var bilhassası gaçırdıydı.Babası da istemazdı bindirdi gendini ata gaçırttı ama seyrek yani öyle çok fazla yoh idi bizim zamanımızda sonradan ne gaçırma varıdı ne hiç gız yendi isterse alır goluna gelir anne ben bu oğlanı beğendim evlenmeye garar verdik o gadar şimdiki zaman ba husus.
Beşik kertmesi evlenmeler var mıydı?Varsa nasıl olmaktaydı?Varıdı işte çocuk doğduğunda mesela senin çocuğun doğdu benim çocuğum doğdu arkadaş ısakda bir şey münasip görürlerdi.O da zengin o da zengin zaten uyduğunda beşik kertmesi yaparlardı.O mecbur da büyüdüğünde oğlannan evlensin o gız beğenir beğenmez aile münasip gördü öyle olacak olmak zorunda.Almak zorundaydı beşik kertmesini.
Nişan hazırlıkları nasıl yapılmaktaydı?Nişan hazırlığı işte gıznan oğlan beraber oğlanın tarafı gızın tarafı giderlerdi guyumcuya yüzük lira alırlar.Aile toplantısında isterlarsa eş dost arasında dakarlar birbirine yüzük nişan olur söz keserler ve hazırlandıkları zaman kurarlardı düğünü.
Nişanda kıza neler takılırdı?Ee ne nasip olursa aile yüzük,bilezik(Kendı durumuna göre)evet kendi durumuna göre.
Nişana kimler davet edilir?Gız tarafıynan oğlan tarafı arkadaşları varsa komşuları varısa da gelecek onlar da davet edilir.Sık görüştüğü arkadaşlar varısa.
Nişan olayı nasıl yapılırdı Teyze?Gendi aralarında yapılırdı toplanırlardı ya gızın evinde ya oğlanın evinde haberi olanlarda gelirdi bunların arasında mesela kendi yaşlı başlı adam varısa getirirlerdi o dakardı yüzükleri kurdela şey bağlanırdı iki yüzüğün ara şeyine da gurdela kesilir gurdela galırdı ellerinde ve o dakardı yüzüğü(Torunu konuşuyor)
Nişanda belli eğlenceler yapılır mıydı?Benim zamanımda hiç yapılmadı şimdi gendi isterlerse yapılır artık yapacakları gece gelirler.
Nişandan sonra nişanlıların birbirlerini görmeleri ya da birbirleriyle konuşmaları var mıydı varsa bu nasıl olmaktaydı?Ya şimdiki zamanda vardır benim zamanımda yoktur ama biz yaptıydık ha bizim böyle mutasıp olduğu halde hiç iman etmedi bizi yani nişanlı nikahlı biz doğrudan nikah olduk zaten nişan olmadı ve görüşürdük ama bazı mutasıp aileler görüştürmez.
Nişan bozulursa kız tarafı aldığı hediyeleri geri verir miydi?İstarsa oğlan tarafı geri verirdi istemezsa istemem derse yine verirdi(Komşusu konuşuyor;bir de var gapı aralığından söz keserlerdi)Ya benim öyle olduydu.(Senin öyle olduydu)Gapının arkasından verdiydim cevabımı(gülme)(Kızı ve komşusunu konuşmaları)Nikahım gapının arkasından gızım aldın bu adamı da gabul ettin b’r defa sorar mesela ikincide bir daha sorar üçüncüde (komşusundan başkası cevap verir)Başkası ol diyecek başkası ol der omu söyledi başkası mı söyledi artık onu şey etmez gıyar nikahı (konuşmalar)
Bayramlarda oğlan tarafı kız tarafına hediyeler gönderir miydi?Gönderirdi.
Ne gibi hediyeler bunlar?İşte dutun pabucundan,terliklerinden,çorabından,elbise,ayakkabı onlarda oğlan tarafına gömlek,picama,kıravat,mendil öyle hediyeler yollarlardı bayramlarda görüşmazlarsa görüşürlarda birbirlerine alırlardı.
Başlık ya da ağırlık veriliyor muydu? Bunun miktarı ne kadardı?Miktarı benim zamanımda sorarsan yirmibeş lira nikahım varıdı.yirmibeş lirada ağırlığım elli lira hepsi.çok ucuz zamandı bizim zamanımız şimdi…
Başlık kesilme olayı nasıl olmaktaydı?(Torunu konuşuyor başlık nasıl?) Gız tarafı derki ben bu kadar başlık isterim derdi. Onar başlığı gel vereyim sana gızımı o da gızı oğlanın yok ise yekün parası işlerdi dövünürdü derler bulsun parayı bazen derlerdi haklık oldu eder etmez daha yükseltirlerdi başlık parasını ona göre bizim zamanımızda işte başlık maşlık yok idi.Nikah kıyılacağında keserlerdi işte nikahı ağırlığı ayrılacağı zaman ee işte Allah ayırmasın derler ama ayrılma mayrılma meselesi olursa o nikahın ağırlığını mecburdur adam ödesin.
Kız kaçırma olaylarında da başlık veriliyor muydu?Yooo onu gaçırdı ne başlık parası nede bişey…
Başlık dışında kız tarafına armağanlar veriliyor muydu?Verilmezdi, küserlerdi gaçırdılarmı küserlerdi bile(çocuk öksürüyor)
Geline ailesi tarafından ne gibi çeyizler verilirdi?Oğlan tarafından?
Yok geline kız tarafından yani annesi babası Gız tarafından hep çeyizini biz tamam yapardık.
İşte neler verilirdi, bunlar nelerdi?Yorgan, yatak ondan sonra mutfak eşyası, dolap, karyola bir tamam hiç ne lazımsa mecburduk.
Yani herşeyi kız yapıyordu.
Herşeyi gız yapardı bak Türkiye’de Türkiye’de erkek tarafının yatak odasının eşyasını erkek yapar vs.
eşyayı gız tarafı yapar bizde hep gız yapardık biz bizim zamanımızdan gız yapardı.Bizde herşeyi erkek yapar yaa kızın hiçbirşey yaptığı yoktur. Türkiyede’de öyledir.
Peki evlenecek çiftlerde yani ee evlenmeye kara verildiyse burda kız için bir
çeyiz defteri tutulur muydu yani kızıma bunu bunu alacaksın diye bir şeyleri
şart koşarlarmıydı? Varıdı mesela goşar şartım gadar şey isterim der ama bazısı hiç bişey istemez yaaa böyle görücüylen iki taraf bir olur,gızınan oğlan bir olur gendileri ikisi gendi aralarında hep beraber yaparlar hiç ayrı seçim yapmazlar ama şayet oğlan tarafı şart goşarsa mecburi yapacaklar. Çeyiz asma diye bildiğimiz ya da çeyiz gösterme diye bildiğimiz olay var mıydı? Olur ya,olur ya gelini görmeye giden artık gezerdi odaları hep görsün çeyizini ne aldılar
hep yorganlarına kadar sayallardı.Kaç tane yorgan dikti yani annesi artık gidellerdi evlerine aman şey çok güzel çeyiz yaptı be.
Düğüne davet nasıl yapılırdı?
Eski zamanlarda yenge varıdı (çocuk konuşuyor) o olırdı mesela eline bir ya sabun ya bir şişe şey alırdı ve gezerdi ev ev davet ederdi. Sonra sonra davetiye çıkarıldı.Bizim zamanımıza kadar davetiye çıkarmak yoktu. Mumla,ha mum alırdı eline giderdi. Falanın gızına düvürcü geldi diye davet ederdi.Falan gün düğünü olacak buyurasınız davet ederdi yenge.Sonra sonra daha moderin oldu davetiye basallar. Yollarlar bir kaç tane gene ailede biri dağıtır, ya gız ailesi gız ailesi de oğlan aileside kendi tanıdıklarına dağıtırlar gendileri dağıtırlar.
Bu düğüne davet edilenler hediye getirirler miydi, işte getirirlerse neler getirirlerdi?
Getirilir. Kimisi fincan getirir,kimisi tencere getirir, kimisi böyle eşya mutfak eşyası getirirler.Eeee şey süs eşyası getirirler, hediye getirirler. Aaaa onlar ailedendir mesela iki tarafın ailesi onlar takı yapar takar altın takar.Konu komşu da hediye getirir tanıdıklar.
Düğün için yiyecek,giyecek olarak ne gibi hazırlıklar yapılıyordu?
Eee yemek yaparlardı.
Yemek.
Tabi gazanlar kaynardı, tavuklar, patatesler, fırınlar yapardı, sıcak ekmekler çıkardı,fırında yemekler yapılırdı.Böyle bi de dövme de var,buğdayınan dövme yapılır, gazanlarınan dövme olurdu(çocuk konuşuyor)kaç kişi davetli varsa hepsi giderdi o yemeğe.
Geline kına yakılıyor muydu?
Yakılır.Kına gecesi olurdu sabaha kadar yani çalgılar çalardı, gelini kınalardı güveyi de kahvede baş barmağı(ne düştü?)gınalarlardı, ve o gınayı gezdirirlerdi şey bazısı para atardı gınaya o gelinin olurdu, güveyin tarafına gelince güveyin olurdu.
Gelin hamamı nasıl yapılırdı?
Gelin hamamı hamamcıya mesela haber verilirdi ki gelin var aramızda o iskemlesini ayırırdı, böyle minderler vardı, giderdi gelin, tellak yıkardı, çıkarırdı,giydirirdi, hep alırlardı gendini çalgıynan yani ha çalgıynan gelirdi eve, evde de saç örmesi olurdu.Son şimdi onlar hepsi galktı, hiçbirşey yapmazlar,kına gecesi yalnız bir gelin görmedir çıkar ortaya ve ağırlanın bir bastiş eylenin ya o kadar.
Güvey hamamı yapılıyor muydu?
Güveyinin bilmem onu saç şeyi traşı olurdu, güveyinin traşı olurdu çalgılarnan o da Perşembe günü olurdu o da gelin hazırlanırken o da traş olurdu.
Peki kimler sağdıç olurdu?Sağdıçın görevleri nelerdi?
Sağdıç işte daima yanında yürüyen mesela şeye gidecek, traşa gidecek yanında, camiye gidecek yanında olurdu sağdıç.
Bunların giyimleri nasıldı?Gelinin,damadın,sağdıcın?

Gelinin Perşembe günü mutlaka beyaz lazım giysin. (Perşembe günü) Güveyi de siyah beyaz gömlek siyah pantolon siyah sako, gıravat,gelin da beyaz giyerdi.İşte dediğim gibi paço günü olduğunda istersa başka birşey istersa gelinliğini giyerdi. İki günün sonunda bir gün mavi bir gün pembe nasıl renk isterse artık iki gün mübarekesi var.
Bu renklerin özel bir anlamları var mıydı?
Valla bilmem. Varısa da ama gelin gendi hangi rengi isterse onu giyerdi.
Gelini alma işi nasıl yapılırdı? Hani gelini gidip evine alıyorlar ya o işlem.
Gelini işte ise bilmem hangi taraf giderdi.
Damat tarafı hani demiştiniz siz at üstünde gitmişsiniz.
Ha evvelki at ilen gezdirirlerdi da bazan düğün alayını at ilen gezdirirlerdi,gelini götürürlerdi, başından para atarlardı, götürürlerdi asıl güveyin evleneceği eve satarım dedik. Bizim zamanımızda öyle arkadaşlar gelirdi hep alırlardı gelini ve yürüyerek giderlerdi yakın bir meydanlık vardı oraya orda çalgılara çalardı,oyunlar oynanırdı tekrar gelirlerdi eve.

Gelin güveyin evine girerken neler yapılırdı? Yani şey var mı mesela Türkiye’deki bazı yörelerde gelin eve girerken bardak kırar hani demiştim duvara bir çivi çakar öyle şeyler var.Kına gecesinde alırlar bardağın ağzına bir gırmızı şey şal goyarlar çalgı çalardı o şey sıra sıra bekar insanlar bekar gızlar altı gişi sekiz gişi gaç gişi isterse birer birer alırlardı dönerlerdi oyun oynarlardı.O ona verirdi o ona en son gelin alırdı.Gelin dönerken bitirirdi da gırardı içinde da şeyler vardı (çocuk konuşuyor:yemiş,para)yemiş ve para çocuklar artık hep toplanırdı toplasın .Gelin gittiğinde mesela gelin güveyi eve geleceğinde bizde gelirdi ateş yakarlardı çemberin üstünde güveyi maşalalarnan getirirlerdi eve bir yumruk vurulardı ensesine dalardı içeri namaz gılardı gelin durudu güveyi namaz gılardı böyle adetimiz bizim adetimiz böyleydi işte.Ema sonra şimdi hepsini galdırdılar hiç bişey yapmazlar golaylık şimdi.Bir haftalık talaşı çekerdik.
Yani herşeyin kolayına kaçmışlar şimdi.Herşeyin golayına masraf olmazdı çok talaş olmazdı herşeyin golayına.
Düğün günü ne gibi eğlenceler yapılıyor?Söylenen belli türküler var mıydı?Belli oyunlar oynanıyor muydu?Herkes ne oyunu bulursa çalgıcı çalar onlar da oynardı.Hele gına gecesinde çok oynardı sabaha gadar.Düğün günü dans ederlerdi.Gelin görmek isteyenler mesela gelini götürür onlar da dans ederdi.Tebrik kabul edilir öyle oyun olmaz çok kına gecesi sabaha kadar eğlenirlerdi.Sabah şafak sökerken vazgeçerlerdi.Artık gelinin teli,tellağı,deli saçını ördüm(Gülme)Türküleri vardır.Saç örmede gelinin teli türküleri varıdı.
Düğünde,düğün günü neler yenilip neler içilirdi?(Çocuk konuşuyor:portakal suyu,pasta)İşte her yemekten hazırlarlardı.Mesela batetes kolardı fırına makarna kolardı (tavuk)tavuk (ee hindi) Bazısı zaten düğün evine mesela senin davarın var bir guzu alır götürür öbür bakkaldır makarna alır götürür batates götürür.Herkes elinden yani (ben konuşuyorum:ne bulursa) ne bulursa götürür ve düğün sahibi bunları pişirir.(ben konuşuyorum:yani bir yardımlaşma var) Yardımlaşmaya o kadar masrafı bir gişi yapsın dutar yardım ederlerdi.Bahusus köylüler.Düğün sahibini istemezler masraf etsin diye.
Düğün günü geline armağanlar verilir miydi? Hediye takma,para vs.Bizdeda paraydı armağandı sanırım güveye getirirlerdi.
Resmi nikah ya da imam nikahı nasıl yapılmaktaydı?Benim zamanımda imam nikahıydı sonra sonra resmi nikah oldu.Kadınlar kapıda işte geldiler kapıda sözümü aldılar iamam nikahı yaptılar.
Bu nikah nasıl yapılıyordu?Valla masaya oturur gelin da güvey da hoca sorar.İşte bu falan gızı falan gızı aldın gabul ettin aldım der başını sallar evet der.İmzalar gızada sora.O da evet der.İmzalarlar.İkide şahit gorlar.Yani gelin güveyi yazıp imzaladıkdan sonra ikide şahit gorlar.Şahit da imzalar benda der sizin nikahınızı gıydım der hoca.
Gerdek gecesi ve sonrası gelenekleri var mıydı?Gerdek sonrası
Öncesi ve sonrası gelenekleri var mıydı?Yooo.
Gelin kayınpederine ve kayınvalidesine nasıl hitap ederdi?Sadece anne ve babamı derdi yoksa başka birşey mi derdi?Bize...Bizim zamanımızda...Ne derlerdi be Özcan benim aklımda kalmaz?(Anne demezdiniz?) Yooo.(çocuk konuşuyor:ana derlerdi baba derlerdi) Haaa hanım nene,hanım nene derdik.Efendi baba,gaynata,gaynatamıza efendi baba ,gaynanamıza hanım nene derdi evvelkiler.Sonra sonra anne baba derlerdi.Mesela gız ne çağırırsa oğlanda aynısını çağırır.
Akraba evlilikleri hakkında halkın inançları var mıydı?Evvel çoh yoh idi şimdi daha fazla var.Şimdi tedavi olmazlarsa da tahlil yapmazlarsada akraba evliliği yapmazlar.Evvel yaparlardı anormal doğardı çocuklar.Vardı bazen bahusus amca evlatları çok fenedır.
Çalgı dediniz.Bilinen belli başlı çalgılar var mıydı?Bizim zamanımızda darbuka varıdı,def,keman başka çalgı yoktu.(Çocuk konuşuyor:dum dumba)