PSİKOLOJİ BİLİMİNİN DOĞASI

PSİKOLOJİ BİLİMİNİN DOĞASI

Belli bir zamanda bir ailede yaşanmış ve gazetelere yansımış olan bir olayda , aile reisinin cezaevinde cezasını çekerken duyduğu ‘karısının kötü yola düştüğü’ haberi bu kişiyi harekete geçiriyor ve cezaevinden firar edip , karısını ve çocuklarını öldürmesiyle son buluyor.Savunma yaparkende ‘namusumu temizledim, çocuklarda ortada kalmasın ...’ gibi bir haklılık çıkarıyor kendisine.
Bu olayı değişik araştırmacılar gözüyle incelediğimizde; hukukcular , bu cezaevinin düzeni ve mahkumların denetimi konularını tartışma konusu yapar.Başka araştırmacı sosyo ekonomik yönden inceler.Bir başkası politik olarak değerlendirir.Dindar kişi ise dini konular üzerinden yorumlarla olayı değerlendirir.
Psikologlar ise olayı iki yönden incelerler; kişinin içindeki salgılanan enzimlerden kaynaklanan davranışlar ve dışındaki çevre , ortam, arkadaşları vs. gibi etkenleri değerlendirerek karar verirler.
Psikoloji , insan davranışlarının altında yatan temel nedenleri bulmaya çalışan bilimsel çabadır.
Bu kitabı okumak her insana fayda sağlayacaktır.Çünkü insan davranışlarının temel nedenlerini bildiğimiz zaman onları anlamak ve anlaşmak çok kolay olacaktır. Yani şöyleki kişi elktrik uzmanı değildir ama günlük hayatta kullandığı elektrikle ilgili konuları bilir ve bilmesi de gerekir.Elektriğe çarpılıp çarpılmayacağını bilmesi gibi psikolojiyi de temelde bilmek insana kolay karar verme doğru karar verme gibi çok önemli özellikler kazandıracaktır.

DEĞİŞİK YAKLAŞIM TÜRLERİ

Basit insan davranışları bile , farklı yaklaşım türleri ile açıklanabilir.Bir bardak suyu masadan alma davranışını , nörobiyolojik ,davranışsal, bilişsel yaklaşım vs. gibi yaklaşımlarla incelemek mümkündür.
Nörobiyolojik Yaklaşım
Davranışların temelinde son derece karmaşık sinirsel süreçler yer alır.İncelemeler genllikle hayvanlar üzerinde yapılmıştır.Beynin elektrotlarla uyarılması sonucunda farklı davranışlar gösterildiği deneylerle görülmüştür.Beynin farklı bölgeleri farklı işlevler görürler.Bu işlevlerden biri beyin kabuğu ile ilgilidir.Korteks olarak adlandırılan beyin kabuğu, çoğu zaman saldırma ve ket vurma gibi özellik gösterir.Yüksek eğitim görmüş kişilerde saldırganlık davranışının az olması , bu kişilerin korteksinin çok gelişmiş olmasındandır.
Davranışsal Yaklaşım
Davranışsal yaklaşım bireyin gözlenebilen ve dolayısıyla ölçülebilen davranışlarını inceleyen psikolojinin tek bilimsel yöntemi olarak savunur.Davranışsal yöntem herkes tarafından gözlenebildiği için nesneldir, bu nedenle bilimsel yöntemle eşanlamlıymış gibi algılanmaktadır.
Bilişsel Yaklaşım
Bilişsel psikologlar insanı pasif değil aktif bir sistem olarak görürler. Bilişsel oluşumlar deyince akla algılama, bellek ve düşünme gibi zihinsel bilgi işlem süreçleri gelir. Bu süreçleri kullanarak birey çevresi ve kendi hakkında yeni bilgiler edinir.Eski olayları hatırlar, ortaya çıkan sorunları çözer ve gelecekle ilgili planlar yapar. Algılama , bellek ve bilgi işlem süreçlerini inceleyen dala bilişsel psikoloji denir.
Psikoanalitik Yaklaşım
Psikoanalitik yaklaşım her bireyin kendi geçmişini inceleyen vaka çalışması yöntemini kullanır.Freud’a göre insanoğlunun doğuştan gelen iki eğilimi vardır;cinsellik ve saldırganlık.
Bu eğilimler çocuklara sosyal yaşantısı esnasında kazandırılır.

Fenomenoljik Yaklaşım
Fenomen kişinin kendini ve dış dünyayı kendine özgü bir biçimde algılayan kişinin öznel yaşantısına verilen isimdir.Bireyin davranışını biçimlendiren en önemli etken, onun kendini ve çevreyi o andaki anlamlandırış biçimi başka bir deyişle bireyin o andaki fenomenidir.Fenomenolojik yaklaşım görüşünü benimseyen bilim adamları deneysel çalışmalardan uzak dururlar, edebiyat ve güzel sanatların her dalını insanın doğasını anlamada bir fenomen olarak kullanırlar.

BİLİMSEL PSİKOLOJİNİN KAPSAMI

Psikolojinin Tanımı
Psikoloji, davranışı ve davranışın altında yatan süreçleri bilimsel olarak inceleyen çalışma alanı olarak tanımlanır.Önceden ise insan zihninin incelenmesi şeklinde tanımlanmıştı.

Psikolojinin alanları
Psikolojinin aşağıda sıralayacağımız bir çok ilgi alanı vardır.

Deneysel psikoloji
Deneysel psikologlar belirli konuları etkileyen çevre koşullarını ve uyarıcıları ayrıntılı bir biçimde tanımlayıp ölçerek uyarıcının hangi davranışı nasıl ve derece etkilediğini bulmayı amaçlar.Olaylar arasındaki ilişkileri deneysel olarak inceler.

Fizyolojik psikoloji
Yediğimiz ve içtiğimiz maddelerle davranışlar arasında ilişkiler kurarak inceleyen bir alandır.

Gelişimsel psikoloji
Kişinin yaşına bağlı olarak gösterdiği davranışları inceler.Çocukken yapılan davranışlarla gençken ve yaşlanınca yapılan davranışları inceleyen bir alandır.

Kişilik psikolojisi
Kişi her an çevresi ile etkileşim içinde olduğu için bireylerin kendine özgü davranış duygu ve düşünceleriyle ilgilenir.Bunların temelinde yatan genel yapıları bulmayı amaçlar.

Sosyal psikoloji
Kişilerin birbirleri ile olan ilişkilerini inceleyen bir bilim dalıdır.

Bilişsel psikoloji
Bellek ile ilgili konuları ele alan bir alandır.Neyi nerede nezaman yapacağını hatırlama gibi konular bu alanda incelenir.

Klinik ve danışmanlık psikolojisi
Danışman kişiler kullanarak kişi vereceği kararlarda daha emin ve doğru karar alabilir.Bir meslek seçecek kişi danışman ile hareket ettiğinde kendine en uygun mesleği seçecektir.

Okul ve eğitim psikolojisi
Kişinin çocuğunun yada öğrencisinin eğitim seviyesinin en yüksek olması için , okul ve eğitim konularını inceleyen bir alandır.

Endüstri psikolojisi
Bir iş yerine alınacak kişilerin uygunluğunu, verimli olup olmayacaklarını, hem işletmeyi memnun edecek hem kendileri tatmin olacak bir ortamı oluşturmak için uğraşan bir psikolojik alandır.

Yeni gelişen psikoloji alanları
Sağlık, adalet, çevre ve spor psikolojisi gibi bir çok psikoloji alanı oluşmuştur.

ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
Bilimin diğer uğraşılardan en büyük farkı yöntemlerle hareket etmesidir.Bilimsel yöntemi ayırt edici bir çok özellik vardır;
Düzenlidir, verilere dayanır, nesneldir, analitiktir, tekrar edilebilir.

Deneysel Yöntem
Deneylerle yaş ile öğrenme , kilo ile cinsiyet gibi konularda ilişkiler arayan bunun üzerinde araştırma yapan bir alandır.

Gözlem yöntemi
Her araştırma konusunda uygulanmaz.Uygulanması yasal ve ahlaki yönden sakıncalı olan durumlar olduğu için uygulanmaz.Gözlem yöntemi son derece yoruma açık bir yöntemdir. Her bir bilim adamının gözlemi sonucu yaptıkları yorumları farklıdır.

Tarama yöntemi
İncelenecek olayın gözlenme olasılığının olmadığı zamanlarda soru listesi ile mulakatla yada anket usuluyle alınan cevaplar değerlendirilerek bir takım genellemeler yapan bir alandır.

Test yöntemi
Günümüzde zeka, tutum, yetenek, kişilik ve kaygı testleri gibi testler yapılarak kişilerin önceden belirlenmiş olan koşullardaki davranışları incelenir ve kişiler ona göre konuya göre sıralanabilir.

Vaka tarihçesi yöntemi
Kişilere geçmişteki olaylar anlattırılarak sonuç elde etmeye çalışan klinik psikologları bu yöntemi kullanırlar.

PSİKOLJİ BİLİMİNİN TÜRK TOPLUMUNDAKİ YERİ
Ülkemizde psikolog bilim adamlarımızın bir çoğu Türk toplumuna birşeyler vermekten uzaktır.Çünkü pek zaman ve para ayıramıyorlar.
Psikolji insanlara bireysel ve toplumsal yönde bir çok yarar sağlamaktadır. Bireysel olarak kişilerin davranışlarını, duygularını ve düşüncelerini anlamalarını sağlamaktadır. Kalıplaşmış laflar yerine kendine has ve mantıklı cevaplar vermemizi sağlar.İşte psikolojinin temel kavramlarını ve süreçlerini bilen kişi yaptığı davranışların nedenlerini bilir.
Grup ve toplum düzeyinde de çok faydası vardır, birey evleneceği zaman, bir grup içinde birisini seçeceği zaman nasıl karar vereceğini psikolojinin temel kavramlarını bilerek daha anlamlı şekilde gerçekleştirir.Bir toplumu arkasına alabilen kişiler psikolojinin temel kavramlarını ve süreçlerini iyi bilen kişilerdir.